Anti-Kryptonight* is, als je de jongens al Kall-El Pharma** op hun woord mag geloven, een geweldig supplement. De uitgelezen combinatie van aminozuren, extracten van exotische kruiden en een keur van obscure verbindingen jagen je spiergroei op tot een niveau dat normaliter alleen bij anabolengebruikers mogelijk is. En tegelijkertijd slinkt je vetmassa. Anti-Kryptonight blokkeert de opname van voedingsstoffen door vetcellen. Terwijl je spiercellen groeien, verhongeren je vetcellen.

Zo’n product mag wat kosten, en dus trek je grif je elektronische portemonnee en bestel je een paar potten Anti-Kryptonight. Genoeg voor drie maanden. Je leest zorgvuldig de gebruiksaanwijzingen, je spelt de testimonials op de webstek van Kall-El Pharma en de enthousiaste praktijkervaringen op webfora als SuperHumanBeings.com.*** Zodra je pakket binnen is, neem je trouw elke avond voordat je gaat slapen een shake met twee scoops Anti-Kryptonight. En je wacht af.

Troost

Maar al na een week slaat de twijfel toe. Er gebeurt helemaal niets. Je spieren groeien niet, je vetlagen blijven zitten waar ze zitten en zwaarder of intensiever trainen is er niet bij. Gewoon doorgaan, denk je. Supplementen werken nooit direct. Ze hebben tijd nodig om aan te slaan. En, zo denk je bij jezelf, misschien waren je verwachtingen ook wel een beetje te hoog gespannen. Maar na een maand weet je het zeker. Anti-Kryptonight doet helemaal niets. Het zoveelste onzinsupplement waaraan je te veel geld en tijd hebt besteed.

Er zijn verschrikkelijk veel onzinsupplementen als Anti-Kryptonight in omloop. Ze worden bedacht door slimmerds die graag makkelijk geld willen verdienen, de weg kennen in de supplementenindustrie en bovendien een goed beeld hebben van de psychologie van fitnessers, afslankers, sporters en bodybuilders. Ze weten precies hoe ze je kunnen manipuleren.

Het is verdraaid lastig om, als je informatie over supplementen op het internet zoekt, een onderscheid te maken tussen producten die werken (of heel goed zouden kunnen werken), en supplementen die niet werken (of hoogstwaarschijnlijk niet werken). Maar wetenschappers, ervaringsdeskundigen en experts uit de supplementenindustrie hebben in de loop van de jaren ontdekt dat er zeven alarmsignalen zijn waarmee makers van nepsupplementen zichzelf verraden. Als je op een webpagina twee van deze alarmsignalen tegenkomt, dan is de kans dat je beduveld wordt naar onze voorzichtige schatting al vijftig procent. Met elk alarmsignaal dat daar nog bij komt, neemt die kans verder toe.

In deze blog vertellen we je welke signalen dat zijn. Leer ze kennen, en malafide supplementenmakers zullen je nooit meer kunnen beduvelen.

Alarmsignaal 1. Ronkend taalgebruik

Verkopers van ondeugdelijke supplementen willen zo veel mogelijk geld verdienen, en tegelijkertijd zo min mogelijk kosten maken. Daarom werken hun supplementen niet. Werkzame stoffen kosten nu eenmaal geld, en hoe beter de kwaliteit van die stoffen, hoe hoger hun prijs op de grondstoffenmarkt. Verkopers van rommel als Anti-Kryptonight weten dat heel goed – en dus overschreeuwen ze zichzelf. Ze hebben het over een ‘sensationele werking’, ‘medische doorbraken’ en over zulke sterke effecten dat ‘artsen voor een raadsel staan’.

Het Amerikaanse Office of Dietary Supplements, een overheidslichaam dat consumenten informatie geeft over het verstandig gebruik van supplementen, adviseert supplementengebruikers om enige scepsis aan de dag te leggen als fabrikanten zulke termen gebruiken.

Er is geen enkel supplement dat je in een paar weken tijd kilo’s extra spiermassa kan geven, of je in vergelijkbare tijdspanne kan bevrijden van kilo’s extra vet. Er is geen enkel supplement dat een welwillende amateursporter kan laten functioneren op het niveau van een topatleet. Alle fatsoenlijke bedrijven weten heel goed wat hun producten kunnen en wat niet, en informeren hun klanten daarover op zo’n eerlijk mogelijke manier. 

Alarmsignaal 2. Onduidelijkheid over de samenstelling

Alle stoffen die respectabele supplementenmakers in hun producten stoppen zijn omschreven in wetenschappelijke studies. Respectabele bedrijven proberen zich te onderscheiden door die stoffen aan te bieden voor een lage prijs, of door die stoffen te betrekken van bedrijven met een goede staat van dienst. Goede bedrijven maken geen geheim van wat ze verkopen, en vermelden dat in zo klaar mogelijke taal.

Als je ergens een product aantreft waarvan niet duidelijk is wat er precies in zit, dan is de kans groot dat je te maken hebt met een nepperd. Als je pas na een kwartier zoeken op een website kunt achterhalen dat er in Gigantrum****, een ander ‘sensationeel’ bodybuildingsupplement van Kall-El Pharma, gewoon een beetje L-arginine en een snufje CLA zit, dan weet je dat bij je neus wordt genomen. 

Alarmsignaal 3. Ontiegelijk veel bestanddelen

Anti-Kryptonight is een heel ander supplement dan Gigantrum. Er zitten maar liefst 47 actieve stoffen in, als we de website en het label mogen geloven. Vitamines, mineralen, aminozuren en veel, heel veel extracten. Een supplement met zo veel ingrediënten, denk je misschien bij jezelf, dat zou toch moeten werken?

Nou, nee.

Het grote probleem is dat de werking van een stof afhangt van zijn dosering. Leucine heeft pas een effect op spiercellen bij een inname van 3 gram, en dan alleen samen met andere aminozuren. Creatine werkt pas als je er elke dag 2 gram van neemt. Voor de meeste aminozuren moet je aan zulke hoeveelheden denken.

Je snapt al waar het probleem zit. Als supplementen een hele apotheek aan stoffen bevatten, over welke hoeveelheden praten we dan? In veel gevallen zullen die hoeveelheden zo klein zijn dat ze nul komma nul effect zullen hebben. Het feit dat ze 47 verschillende stoffen bevatten verandert daar niets aan. Want 47 keer nul is nog steeds nul. 

Alarmsignaal 4. Proprietary blends

Sommige supplementenproducenten verdoezelen het feit dat ze verwaarloosbaar kleine hoeveelheden actieve stoffen in hun producten gebruiken door die hoeveelheden niet op hun labels te vermelden. In landen als de VS is dat toegestaan, en mogen bedrijven ‘proprietary blends’ gebruiken in hun producten. De bedrijven moeten wel vertellen wat er in die blend allemaal zit, en hoeveel van die blend aanwezig is in hun poeders of capsules, maar hoeven niet te vertellen welke stof in welke hoeveelheden in die blend aanwezig is. De Amerikaanse supplementenexpert Will Brink is uiterst kritisch over proprietary blends. We zijn dus in goed gezelschap.

Kall-El Pharma stopt in Anti-Kryptonight bijvoorbeeld een proprietary blend die het bedrijf MyoMight***** heeft gedoopt. In elke scoop Anti-Kryptonight zit vier gram MyoMight.

MyoMight is een mengsel van het koolhydraat maltodextrine en het aminozuur L-leucine. Nou is leucine op zichzelf helemaal niet zo’n verkeerd bestanddeel van sportsupplementen. Volgens tientallen studies bewerkstelligt leucine anabole processen in spieren en spiercellen. Maar zoals we hierboven al vertelden, leucine werkt alleen in combinatie met andere aminozuren, en in een dosis van minstens 3 gram.

Hoeveel gram leucine zit er in die scoop MyoMight? In ieder geval minder dan 4 gram, maar hoeveel minder? Dat weet je niet. Het zou wel eens bitter weinig kunnen zijn. Leucine kost per gram per slot een stuk meer dan maltodextrine… 

Alarmsignaal 5. Obscure extracten

Producenten van sportsupplementen willen zich graag van hun concurrenten onderscheiden, en speuren dus continu in de wetenschappelijke literatuur naar nieuwe exotische extracten met een mogelijke prestatieverbeterende werking. Ze zoeken bijvoorbeeld naar natuurlijke stoffen met oppeppende werking, waardoor sporters in theorie intensiever kunnen trainen, en die misschien ook nog het hongergevoel onderdrukken. Of naar verbindingen die de hormoonhuishouding modificeren, en bijvoorbeeld de afbraak van estradiol versnellen of spiercellen gevoeliger maken voor insuline.

Door die creativiteit kunnen sporters nu in webshops producten kopen met Boerhavia diffusa, Blepharis edulis en Pueraria lobata. Om maar wat te noemen. Voor het gros van die extracten geldt om te beginnen dat ze officieel niet in de Europese Unie mogen worden verkocht. Brussel vindt dat alle voedingsmiddelen en supplementen die in Europa op de markt worden geïntroduceerd, eerst op hun veiligheid moeten worden beoordeeld. Dat veiligheidsonderzoek ontbreekt bij deze supplementen in negen van de tien gevallen. Omdat overheden andere dingen aan hun hoofd hebben dan politieagent spelen voor de supplementenindustrie, worden die Europese regels niet nageleefd, en kun je toch dikwijls moeiteloos aan supplementen met die niet-geteste extracten komen. Desondanks zullen fatsoenlijke bedrijven zich aan de Europese regelgeving houden, al was het maar omdat ze hun klanten niet willen blootstellen aan gezondheidsrisico’s. Dan maar wat minder winst.

Een ander probleem is dat vaak niet duidelijk is of al die extracten ook echt werken. Veel extracten zijn alleen in reageerbuizen bestudeerd, en laten dan bijvoorbeeld vetcellen krimpen. In al hun voortvarendheid stoppen producenten die stof in een afslanksupplement, zonder zich af te vragen of levende organismen de actieve stoffen überhaupt opnemen. Veel plantaardige stoffen worden zo snel door enzymen geneutraliseerd, dat ze geen enkel effect in levende organismen hebben.

Soms gaan supplementenmakers zorgvuldiger te werk, en gebruiken ze extracten die zijn bestudeerd in proefdieren. Da’s al beter, maar als je de onderzoeksliteratuur erop na slaat, dan zie je dat er in bijna alle gevallen aan addertje onder het gras zit. Als je de doseringen die in dierstudies worden gebruikt omrekent naar menselijke equivalenten, kom je niet zelden op gramhoeveelheden.

We noemden zojuist bijvoorbeeld extracten van de distel Blepharis edulis, die in proefdieronderzoek de aanmaak van testosteron verhoogt. In een forse dosis tenminste: het humane equivalent van de effectieve dosis is ongeveer vier gram per dag. Zulke hoeveelheden maken een supplement niet alleen onbetaalbaar, maar veroorzaken waarschijnlijk ook bijwerkingen. Dus vind je dikwijls maar een fractie van de effectieve doses in supplementen. In bodybuildingsupplementen, die de concentratie testosteron zouden moeten verhogen, vind je per capsule niet meer dan enkele tientallen milligrammen Blepharis edulis per capsule.

Da’s aan de ene kant gunstig, want daardoor voorkomen supplementenmakers misschien dat consumenten ziek worden. Maar aan de andere kant, is de kans dat zo’n supplement doet wat de producent belooft niet erg groot…

Als je desondanks graag wilt experimenteren met dit soort exotische extracten, kijk dan voordat je die stap zet eens op de Amerikaanse website Examine.com. De samenstellers houden honderden bestanddelen van supplementen, inclusief een groot aantal extracten, op een bewonderenswaardige manier tegen het licht, en vertellen je op een overzichtelijke manier wat er over die producten bekend is.  

Alarmsignaal 6. ‘Verbeterde versies’ van bekende stoffen

Een truc die veel foute supplementenbedrijven uithalen is het gebruiken van ongewone en dure varianten van degelijke stoffen, dikwijls met de claim dat deze versies ‘beter werken’ of ‘beter opneembaar’ zijn dan hun reguliere equivalenten. In plaats van leucine stoppen die bedrijven bijvoorbeeld Leucine Methyl Ester of Leucine Orotate in hun producten, en in plaats van recht-toe-recht-aan creatine gebruiken ze Polyethylene Glycosylated Creatine.

Die aanpak levert indrukwekkende labels op, maar waarschijnlijk geen betere supplementen. Of die ‘verbeterde versies’ inderdaad beter werken is bijna nooit onderzocht. Een uitzondering op die regel zijn de tientallen verschillende soorten creatines in sportsupplementen. Daarvan is een flink aantal in dierstudies, en vaak ook in humaan onderzoek, bestudeerd. De teneur van die studies is echter negatief, concludeerden onderzoekers van Increnovo in 2011. Volgens hun analyse zijn er geen vormen van creatine die overtuigend beter werken dan de Creatine Monohydrate, de meest eenvoudige en meest basale vorm van creatine die je in supplement tegenkomt. 

Alarmsignaal 7. Bestanddelen met onuitspreekbare namen

Een variant op deze truc is het gebruiken van complexe wetenschappelijke namen voor stoffen die eigenlijk heel gewoon zijn, en waarvoor ook andere namen zijn bedacht en vastgelegd. L-Arginine verschijnt op het label als 2-Amino-5-Guanidinopentanoic Acid, en protodioscin, een prominent bestanddeel van Tribulus terrestris, heet ineens 26-0-beta-1-glucopiranosil-22-hydroxifurost-5-en-3-beta-26-diol-3-0-beta-diglucoramnoside.

Zeker als fabrikanten extracten van planten gebruiken, dan kunnen ze met deze truc de labels van hun supplementen tot op het absurde oppimpen. In plantenextracten zitten meerdere stoffen, en al van al die stoffen kun je probleemloos intens complexe namen naar boven googelen. Zelfs professionele leveranciers van complexe chemische stoffen, die universiteiten, onderzoeksinstellingen en R&D-afdelingen van grote concerns bevoorraden, gebruiken zulke namen in hun communicatie niet. Omdat chemici en analytici voor de meeste belangrijke geregistreerde chemische stoffen handzame namen hebben bedacht, hebben ze zulke complexe namen niet nodig. Kom je ze toch tegen, dan is een onbetrouwbare supplementenfabrikant waarschijnlijk bezig om je zand in de ogen te strooien. Maar als je deze blog tot hier hebt gelezen, zal hem dat waarschijnlijk niet meer lukken.

Willem Koert

Noten

* Anti-Kryptonight is geen bestaand supplement. De schrijver van deze blog heeft de naam uit zijn duim gezogen.

** Er is geen supplementenfirma die Kall-El Pharma heet. De schrijver van deze blog heeft ook die naam verzonnen.

*** Er bestaat geen webforum SuperHumanBeings.com. De schrijver van deze blog heeft die naam… Affijn, je snapt het al.

**** Ook Gigantrum bestaat niet echt. Maar dat wist je al.

***** MyoMight bestaat niet.